2
دانشجوی رشتۀ تاریخ اسلام، دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی
چکیده
تاریخ‌نگاری صورت مکتوب تاریخ‌نگری است. بینش، نگرش، دانش و روش مورخ در نگارش اثر او تأثیر دارد. یکی از مهمترین نگرش‌ها و بینش‌های مورخ، دیدگاه تقریبی و ضدتعبّدی و پرهیز او از تعصب در نقل رویدادهای تاریخی است؛ رویکردی که مورخ را در نقل روایات بر آن می‌دارد تا علاوه بر ذکر فضایل بزرگان مذهبی خود، فضایل بزرگان مذهب مقابل را نیز در راستای سیاست تقریب بیان کند. البته ناگفته پیداست که اهمیت و جایگاه پیامبر خدا ص و اهل‌بیت ع و نوع دیدگاه مورخان نسبت به ایشان، به عنوان محور اتحاد جامعۀ اسلامی، در نوع نگرش آنان در تاریخ‌نگاری جایگاه مهمی داشته و این خاندان همواره در طول تاریخ کانون محوری و حلقۀ وصل اکثریت مورخان اسلامی بوده‌اند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با روش جمع‌آوری کتابخانه‌ای به دنبال پاسخ این پرسش‌هاست که مهمترین مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری تقریبی در اصول کافی، ارشاد، اعلام الوری، فضایل اهل‌بیت و کشف الغمه چیست و تحت تأثیر چه عواملی بوده است؟ نگارندگان با بررسی منابع فوق به این نتیجه رسیده‌اند که پرهیز از بدگویی و دشنام، رعایت احترام، اعتدال و ادب اختلاف، ارائۀ قرائت وفاق‌آمیز از نقاط اختلاف، استناد به منابع مذاهب مختلف و پرهیز از بحث‌های جدلی از مهمترین مؤلفه‌های تقریبی در این آثار است. همچنین محیط جغرافیایی، شرایط تاریخی و زیستی مؤلفان و استادان آنان بر دیدگاه‌های تقریبی یا ضدتقریبی‌شان اثرگذار بوده است.
ابن‌مزاحم منقری، وقعه صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی، 1418 ق.
ابن‌بطریق،الحافظ یحیی بن حسن، عمده عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1407 ق.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان‌العرب، ج11، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1416ق.
ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ترجمۀ رضا تجدد، تهران، دانشگاه تهران، بی‌تا.
اربلی، علی بن عیسی، تذکرة الفخریة، بیروت، بی‌نا، بی‌تا.
اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ترجمۀ علی بن حسین زوارئی، ج1، قم، انتشارات اسلامیه، بی‌تا.
ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی، المناقب، ج2، قم، انتشارات علامه، 1379 ش.
ابن‌کثیر، عمادالدین ابوالفدااسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة،ج11،بیروت، مکتبه المعارف، بی‌تا.
آذرشب، محمد علی، ملف التقریب، تهران، مجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، 1421 ق.
ترکمنی آذر، پروین، تاریخ سیاسی شیعیان اثنی عشری در ایران،تهران، مؤسسه شیعه‌شناسی، 1385 ش.
تهوری، مسلم، علامه محمد تقی قمی مؤسس دارالتقریب مصر، زاهدان، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در امور اهل سنت سیستان و بلوچستان، 1383 ش.
جعفری هرندی، محمد، مروری بر تاریخ فقه و فقها، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، 1392 ش.
جعفری هرندی، محمد؛ بهرامیان، مسعود، فلاح زاده، احمد، «زمینه‌ها و علل واگرایی اجتماعی جامعه اسلامی در بغداد عصر آل بویه»، نشریه سخن تاریخ، س 14، ش 32، 1399 ش، صص 113-103.
جعفریان، رسول، مقالات تاریخی، قم، دلیل ما، 1379 ش.
حائری، عبدالهادی، ایران و جهان اسلام، مشهد، آستان قدس رضوی، 1394 ش.
خوانساری، محمد باقر بن زین العابدین، روضات الجنات، ج 5، تهران، مکتبه اسماعلیان، 1390ق.
رضوان طلب، محمد رضا، استراتژی تقریب مذاهب اسلامی، مجموعه مقالات، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1384 ش.
رضوی، سید ابوالفضل، فلسفۀ انتقادی تاریخ، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391 ش.
زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ در ترازو، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1393 ش.
سجادی، سید صادق، «تاریخ‌نگاری»، ج14، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1367 ش.
صابری، حسین، تاریخ فرق اسلامی، ج 2، تهران، انتشارات سمت، 1384 ش.
طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ترجمۀ محمد حسین ساکت، تهران، اساطیر، 1388 ش.
طبری، عمادالدین حسین بن علی، اخبار و احادیث و حکایات در فضائل اهل بیت رسول و مناقب اولاد بتول، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری مشعر، 1391 ش.
عالم زاده، هادی؛ سجادی، سید صادق، تاریخ‌نگاری در اسلام، تهران، سمت، 1386 ش.
بهرامیان, مسعود و فتوحی‌پناه, فاطمه . (1402). مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری تقریبی در منابع حدیثی و تاریخی شیعه امامیه. پژوهش های نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه, 2(2), 9-26.
MLA
بهرامیان, مسعود , و فتوحی‌پناه, فاطمه . "مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری تقریبی در منابع حدیثی و تاریخی شیعه امامیه", پژوهش های نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه, 2, 2, 1402, 9-26.
HARVARD
بهرامیان, مسعود, فتوحی‌پناه, فاطمه. (1402). 'مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری تقریبی در منابع حدیثی و تاریخی شیعه امامیه', پژوهش های نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه, 2(2), pp. 9-26.
CHICAGO
مسعود بهرامیان و فاطمه فتوحی‌پناه, "مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری تقریبی در منابع حدیثی و تاریخی شیعه امامیه," پژوهش های نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه, 2 2 (1402): 9-26,
VANCOUVER
بهرامیان, مسعود, فتوحی‌پناه, فاطمه. مؤلفه‌های تاریخ‌نگاری تقریبی در منابع حدیثی و تاریخی شیعه امامیه. پژوهش های نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه, 1402; 2(2): 9-26.
)
