دیدگاه‌های علامه سیّد عبدالحسین شرف الدین در «الفصول المهمّة فی تألیف الامة» در حوزه تقریب مذاهب اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

محقق پسادکتری تاریخ تشیع، دانشگاه اصفهان

چکیده

روابط تشیع و تسنن در ادوار مختلف تاریخی، فراز و نشیب‌های خاصی داشته است؛ از این‌رو، ریشه‌یابی اختلافات و ارائۀ راه ‌حل به منظور ایجاد تفاهم مذهبی، همواره دغدغۀ ذهنی اندیشمندان مسلمان بوده است. یکی از عالمان برجسته که تلاش قابل ستایشی در حل اختلافات فریقین و شفاف‌سازی چهرۀ حقیقی تشیع و ارائۀ راه حل به منظور دستیابی جامع اسلامی به وحدت و تفاهم انجام داد، علامه سیدعبدالحسین شرف‌الدین العاملی بود که وفاق و وحدت اسلامی را زمینه‌ساز ظهور مجدد تمدن اسلامی می‌دانست. پژوهش حاضر سعی دارد به روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی یکی از آثار علامه به نام «الفصول المهمة فی تألیف الأمة» با پاسخ به این دو پرسش، تصویری از اندیشۀ تفاهم مذهبی ارائه نماید:

علل و نتایج بروز اختلاف میان شیعه و اهل‌سنت را در چه مواردی می‌توان ریشه‌یابی کرد؟
راهکارهای مؤثر از دیدگاه علامه شرف‌الدین در زمینۀ رفع موانع تقریب فریقین و دستیابی به عناصر وحدت در چه مواردی است؟

بر اساس کتاب «الفصول المهمة فی تألیف الأمة» تعصب نابجای فریقین، عدم تدبر در آیات قرآن کریم و روایات رسول خدا ص و اهل‌بیت ع، پذیرش جعلیات حدیثی و تاریخی، دنیاطلبی، انتشار خرافات و بدعت‌ها و به‌ویژه دور ‌شدن از اهل‌بیت ع مهم‌ترین موانع تقریب فریقین است که به نابودی عزت اسلام و قدرتمندی دشمنان آن منجر می‌شود. در این‌ بین علم‌آموزی مسلمانان، پرهیز از تعصبات ناروا، گرایش به انصاف، فراگیری اسلام راستین از سرچشمه‌های آن یعنی قرآن کریم، سنت پیامبر ص و اهل‌بیت ع مؤثرترین راه‌حل‌ها جهت دستیابی به وحدت میان شیعه و اهل‌سنت است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و درر الکلم، ترجمۀ هاشم رسولی، تهران، فرهنگ اسلامی، 1378ش.
  2. ابراهیم‌زاده، حسن، پیکار با منکر در سیره ابرار، ج 1، قم، معروف، 1377ش.
  3. ابن عابدین الحنفی، محمد أمین بن عمر، العقود الدریة فی تنقیح الفتاوى الحامدیة، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1428 ق.
  4. احمدی میانجی، علی، التبرک، تهران، مشعر، 1422 ق.
  5. اسماعیلی، محسن، اصلاح‌طلبی از دیدگاه شهید مطهری، پژوهش‌نامۀ حقوق اسلامی، بهار و تابستان، ش 6 و 7، 1381ش، صص 35-30.
  6. امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج13، تهران، بنیاد بعثت، 1368ش.
  7. بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، شیخ محمود شلتوت،طلایه‌دار تقریب، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1379ش.
  8. تهرانی، آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج3، بی‌جا، دارالمرتضی للنشر، 1404ق.
  9. جعفریان، رسول، اندیشۀ تفاهم مذهبی در قرن هفتم و هشتم هجری، قم، تبلیغات اسلامی، 1371ش.
  10. جناتی، محمد ابراهیم، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامى‌، بی‌‌جا، بی‌نا، 1367ش.
  11. حکیمی، محمدرضا، شرف‌الدین، قم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1375ش.
  12. دوانی، علی، اجتهاد در مقابل نص، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1375ش.
  13. ذاکری، محمد، اندیشه‌های تقریبی علامه شرف‌الدین، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی، 1388ش.
  14. رضوانی، علی‌اصغر، غدیرشناسی و پاسخ به شبهات، قم، مسجد مقدس جمکران، 1386ش.
  15. سبحانی تبریزی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج14، قم، مؤسسه امام صادق ع، 1418ق.
  16. سبحانی تبریزی، جعفر، رسایل و مقالات تبحث فی مواضیع فلسفیة و کلامیة و فقهیة و فیها الدعوة الی التقریب بین المذاهب، ج2، قم، مؤسسه امام صادق ع، 1419ق.
  17. سبحانی تبریزی، جعفر، تذکرة الأعیان، ج2، قم، مؤسسه الامام الصادق ع، 1419ق.
  18. سرافراز، محمود و رحیم صبور، بررسی و نقد دیدگاه علمای سلفی جهادی درباره اتهام تحریف شدن قرآن کریم به دست علمای شیعه، مجلۀ شیعه‌پژوهی، ش نهم، 1395ش، صص 51-68.
  19. شرف‌الدین، عبدالحسین، الفصول المهمة فی تألیف الامة، تهران، الاعلام الخارجی لمؤسسة البعثة، بی‌تا.
  20. طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه مؤسسه البعثه، قم، دارالثقافه، 1414ق.
  21. فخلعی، محمدتقی، مجموعه گفتمان‌های مذاهب اسلامی، ج1، تهران، مشعر، 1383ش.
  22. قلی زاده، مصطفی، شرف‌الدین، چاووش وحدت، قم، مرکز چاپ و نشر تبلیغات اسلامی، 1372ق.
  23. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
  24. اللجنة العلمیة، معجم طبقات المتکلمین، ج 5، قم، مؤسسه امام صادق ع، 1424ق.
  25. مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه أو اللقب، ج3، تهران، خیام، 1369ش.
  26. مفید، محمد بن نعمان، الاختصاص، قم، کنگرۀ شیخ مفید، 1413ق.
پژوهش های نوین در گستره تاریخ، فرهنگ و تمدن شیعه
دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 2
بهار و تابستان 1402
آبان 1402
صفحه 27-49

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار