تحلیل و بررسی چارچوب تاریخی مالیه‌نگاری شیعیان؛ مطالعۀ موردی زکات (سه قرن نخست هجری)

* قرآن کریم.

1. آئینه‌وند، صادق، علم تاریخ در گسترۀ تمدن اسلامی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1387 ش.
2. اجتهادی، ابوالقاسم، وضع مالی و مالیۀ مسلمین از آغاز تا پایان دورۀ امویان، تهران، صدا و سیما، 1363 ش.
3. ابن‌ابی‌شیبه، عبدالله بن محمد، المصنف، تحقیق: کمال یوسف الحوت، الریاض، مکتبة الرشد، 1409 ق.
4. ابن‌أبی‌حاتم، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، بحیدر آباد الدکن الهند، بیروت، طبعة مجلس دائرةالمعارف‌العثمانیة، دارإحیاءالتراث العربی، 1271 ق/1952‌م.
5. ابن حبان، محمد بن حبان، المجروحین من المحدثین، المحقق: محمودإبراهیم زاید، حلب، دارالوعی – حلب، 1396 ق.
6. ابن زنجویه، حمید بن مخلد، الأموال، تحقیق: شاکر ذیب فیاض، السعودیة، مرکز الملک فیصل للبحوث والدراسات الإسلامیة، 1406 ق/1986 م.
7. ابن‌سعد، محمد، الطبقات‌الکبیر، ج ۱، به‌ کوشش‌ زاخاو، لیدن‌، ۱۹۰۴ م.
8. ابن شبه، أبوزید عمر، تاریخ المدینة المنورة، تحقیق: علی محمد دندل و یاسین سعد الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1417 ق/1996 م.
9. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، تهران، بی‌نا، 1353 ق.
10. ابن قتیبه، عبد الله بن مسلم، المعارف، تحقیق: ثروت عکاشة، القاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1992 م.
11. ابن‌ندیم، محمدبن‌اسحاق، الفهرست، ترجمه و تحقیق: محمدرضا تجدد، تهران، امیرکبیر، 1366 ش.
12. أبوالفداء، إسماعیل بن عمر، مسند الفاروق، المحقق: إمام بن علی بن إمام، الفیوم – مصر، دارالفلاح، للمکتبة الشاملة، الکتاب إهداء من المحقق والناشر، 1430ق/2009 م.
13. ابوزرعه دمشقی، عبدالرحمان، تاریخ، به کوشش شکرالله بن نعمت الله قوجانی، دمشق، بی‌نا، ۱۴۰۰ ق/۱۹۸۰ م.
14. ابوعبید، القاسم بن سلاّم، الأموال، المحقق: خلیل محمد هراس، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
15. ابویوسف‌، یعقوب بن ابراهیم، الخراج‌، بیروت‌-لبنان، دارالمعرفه، بی‌تا.
16. الباجی، سلیمان بن خلف، التعدیل والتجریح، المحقق: د.أبولبابة حسین، الریاض، داراللواء للنشر والتوزیع، 1406 ق/1986 م.
17. البخاری، محمد بن إسماعیل، التاریخ الکبیر، طبع: محمد عبدالمعیدخان، حیدر آباد الدکن، دائرة‌المعارف العثمانیة، بی‌تا.
18. اخلاقی، سیده معصومه و نعمت‌الله صفری فروشانی، حیات اقتصادی امامان از صلح امام حسن ع تا آغاز غیبت صغری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1393 ش.
19. البغدادی، إسماعیل باشا، هدیة_‌العارفین، بیروت–لبنان، اعادت طبعه بالا وفست دارإحیاء التراث العربی، 1951 م.
20. بلاذری، أحمدبن‌یحیى، فتوح‌البلدان، تحقیق: د.یوسف علی طویل، بیروت، دار و مکتبة ‌الهلال، 1988 م.
21. بوسعیدی، فرشته و دیگران، «خراج‌نگاری در چهار قرن نخست هجری با تأکید بر نقش شیعیان»، سیرة ‌پژوهی اهل‌بیت‰، س 5، ش 9، 1398 ش.
22. بوسعیدی، فرشته، و دیگران، «تبیین سبک‌های خراج‌نگاری در تمدن اسلامی تا سال 650 هجری»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، س11، ش 40، 1399 ش.
23. الجزایری، عبدالرحمن بن محمد، الفقه على المذاهب الأربعة، بیروت– لبنان، الناشر دارالکتب العلمیة، 1424 ق/2003 م.
24. چلونگر، محمدعلی، و دیگران، «بررسی موضوع و گونه‌های مالیه‌نگاری در چهار سدۀ نخست هجری (مطالعۀ موردی دینار و درهم، بازار، خراج و إقطاع)»، مطالعات تاریخی جهان اسلام، دوره 7، ش 14، 1398 ش.
25. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف‌الظنون، ج 6-1، بیروت- لبنان، دارالفکر، 1431-1432 ق.
26. حکیم، السید محسن، مستمسک العروة، النجف الاشرف، مطبعة الآداب، بی‌تا.
27. الحکری، مغلطای بن قلیج، إکمال تهذیب، المحقق: عادل بن محمد-أسامة بن إبراهیم، الفاروق الحدیثة للطباعة والنشر، 1422 ق/ 2001 م.
28. حمادی، عبدالرضا و سید علیرضا حسینی، «بازشناسی منابع کلینی در تدوین کافی»، فصلنامۀ حدیث‌پژوهی، س 6، ش 11، بهار و تابستان 1393 ش.
29. الحورانی، یاسر عبدالکریم، «منابع میراث اقتصادی اسلام»، ترجمه: مجید مرادی، فصلنامة اقتصاد اسلامی، دوره 4، ش 14، دی 1383 ش.
30. خضر، عبدالعلیم عبدالرحمن، مسلمانان و نگارش تاریخ، ترجمۀ صادق عبادی، تهران، سمت، 1389 ش.
31. خویی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال، بیروت، دارالزهرا، ۱۴۰۹ق.
32. ذهبی، محمد بن أحمد، سیر اعلام النبلاء، به کوشش شعیب الارنؤوط و حسین الاسد، بیروت، بی‌نا، ۱۴۰۵ ق/۱۹۸۵ م.
33. ذهبی، محمد بن أحمد، الکاشف فی معرفة من...، المحقق: محمد عوامة أحمد محمد نمر الخطیب، جدة، دار القبلة للثقافة الإسلامیة- مؤسسة علوم القرآن، 1413 ق/1992 م.
34. ذهبی، محمد بن أحمد، میزان الاعتدال، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دار المعرفة، 1382 ق/1963 م.
35. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، تحقیق: داودی، صفوان عدنان، بیروت، دمشق، دارالعلم‏، الدار الشامیة، 1412 ق.
36. الساعاتی، أحمد بن عبدالرحمن، الفتح الربانی لترتیب مسند الإمام أحمد بن حنبل الشیبانی، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
37. سجادی، صادق، هادی عالم زاده، تاریخ‌نگاری در اسلام، تهران، سمت، 1386 ش.
38. سخاوی، محمد بن عبد الرحمن، التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینة الشریفة، بیروت، الکتب العلمیه، 1414 ق/1993 م.
39. السدیس، محمد بن عبد العزیز، إجابة السؤال فی زکاة الأموال، المدینة المنورة، الجامعة الاسلامیة، 1424 ق/2004 م.
40. سزگین، فؤاد، تاریخ نگارش‌های عربی، ج 1، به اهتمام خانۀ کتاب، ترجمه، تدوین و آماده‌سازی مؤسسه نشر فهرستگان، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380 ش.
41. سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج1، 2، 3 و 4، قم، نشر مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1412 ق.
42. شافعی‌، محمد، الام‌، به‌ کوشش‌ محمد زهری‌ نجار، بیروت‌، دارالمعرفه‌، بی‌تا.
43. شکوری، ابوالفضل، درآمدی بر تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری مسلمانان، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، 1380 ش.
44. شعبانی، احمد، «تحلیلی پیرامون زکات، زکات یا مالیات، کدام یک؟»، دین و ارتباطات، ش3، بهار 1375 ش.
45. شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ترجمۀ علی اکبر غفاری و دیگران، تهران، صدوق، 1367 ش.
46. شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، النجف، منشورات المکتبة الحیدریة و مطبعتها، 1386 ق/1966 م.
47. صفری آق قلعه، علی، «بررسی کتابشناسانه آثار استیفاء در دوره اسلامی»، پیام بهارستان ویژه‌نامه مالیه و اقتصاد، ش 1، 1392 ش.
48. الصنعانی، عبد الرزاق بن همام، مصنف، تحقیق: حبیب الرحمن الأعظمی، بیروت، المکتب الإسلامی، 1403 ق.
49. طباطبائی، السید محمد حسین، سنن النبی ص، تحقیق وإلحاق: حجة الاسلام الشیخ محمد هادی الفقهی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1416 ق.
50. طبسی، محمد جواد، حیاة الامام العسکری، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، 1374 ش.
51. طوسی، محمد بن الحسن، الفهرست، بذیله کتاب نضد الایضاح محمد بن محسن الفیض الکاشانی معروف به علم الهدی، کتاب ایضاح الاشتباء، للعامه الحلی (فهرست کتب الشیعه للشیخ طوسی)، بی‌نا، بی‌تا.
52. طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام، ج 1، 2 و 3، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365 ق.
53. طوسی، محمد بن الحسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، النجف، مطبعة النجف، 1375 ق.
54. طوسی، محمد بن الحسن، رجال، نجف، الحیدریه، 1380 ق.
55. طهرانی، آقا بزرگ، الذریعة التصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، 1408 ق.
56. عاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعة، المحقق و نشر مؤسسة آل البیت‰ لإحیاءالتراث، 1409 ق.
57. عباسی، غلامعلی، قم در عصر حضور ائمه ع و غیبت صغرا، قم، آستان مقدسه قم، 1384 ش.
58. عزیزی، حسین، نقد و بررسی منابع تاریخ فتوح، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391 ش.
59. عسقلانی، أحمد بن علی، لسان المیزان، تحقیق: دائرة المعرف النظامیة الهند، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390 ق/1971 م.
60. عطاردی، عزیز‌الله، مسند امام حسن عسکری ع، قم، المؤتمر العالمی للامام الرضا†، 1410 ق.
61. عطاردی، عزیز‌الله، مسند امام هادی ع، قم، المؤتمر العالمی للامام الرضا†، 1410 ق.
62. العقیلی، محمد بن عمرو، الضعفاء الکبیر، المحقق: عبد المعطی أمین قلعجی، بیروت، دار المکتبة العلمیة، 1404‌ ق/1984 م.
63. علامه حلی، حسین بن یوسف، خلاصه الاقوال، بی‌نا، الفقاهه، 1422 ق.
64. فرشچیان، رضا، پیشگامان تشیع، قم، زائر، 1384 ش.
65. فیض کاشانی، تفسیر الصافى، قم المقدسة، طهران، مکتبة الصدر، 1416 ق/1374 ش.
66. قرشی، یحیی بن آدم، الخراج‌، بیروت‌، دارالمعرفه، بی‌تا‌.
67. کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
68. کلینی، یعقوب بن اسحاق، الکافی، محقق: غفاری علی اکبر و آخوندی محمد، تهران، ‌دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق.
69. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، چاپ سنگی، نجف، ۱۳۴۹ـ ۱۳۵۲ ق.
70. ماوردی‌، علی، الاحکام‌ السلطانیة، بیروت، بی نا، ۱۴۰5 ق/۱۹۸۵ م‌.
71. مدرسی طباطبائی، سید حسین، میراث مکتوب شیعه، دفتر اول، ترجمۀ سید علی قرائی و رسول جعفریان، قم، کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، 1383 ش.
72. مدرسی طباطبائی، سیدحسین، زمین در فقه اسلامی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1362 ش.
73. مدیر شانه‌چی، کاظم، تاریخ حدیث، تهران، سمت، ۱۳۸۲ ش.
74. مقریزی، أحمد بن علی، المواعظ والاعتبار، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1418 ق.
75. موسوی خمینى، سید روح‌الله، توضیح‌المسائل، قم، جامعه مدرسین، بی‌تا.
76. الموسوی الخرسان، السید حسن، مشیخه تهذیب الاحکام، النجف الاشرف، مطبعه النعمان، 1382 ق/1963 م.
77. نجاشی، احمد بن علی، الرجال، بی‌جا، مرکز نشر کتاب، بی‌تا.
78. نوری الطبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، تحقیق: موسسة آل البیت ع لاحیاء التراث، بی‌تا.
79. واقدی، محمد بن عمر، المغازی، تحقیق: مارسدن جونس، بیروت، مؤسسه اعلمی، بی‌تا.
80. الهارونی، أحمد بن الحسین، شرح التجرید فی فقه الزیدیة، تحقیق: عزان وحمید جابر عبید، الیمن، مرکز البحوث والتراث، بی‌تا.